Verschrijvend zoeken

Lidy van Marissing schreef zes romans voor zij in 1991 als dichter debuteerde. Voor haar was het schrijven van een roman niet het virtuoos, kundig meeslepend vertellen van een verhaal. Haar schrijven was een hardnekkig onderzoek naar het functioneren van maatschappelijke macht en onmacht, voor zover die in taal hun beslag krijgen. Een dergelijk onderzoek met literaire middelen moet, als ze consequent wordt uitgevoerd, tegelijk een onderzoek van de literaire middelen zelf zijn. Juist het emanciperende pathos waaruit haar proza oorspronkelijk voortkwam, veroordeelde het tot een margi­naal bestaan. Want niet alleen de schrijver verliest op die manier het houvast van haar vak en haar onaantastbaarheid, ook de lezer is gedwongen tot werkzaamheid en zelfonderzoek.
    De wending naar de poëzie betekent niet dat Lidy van Marissing op een heel andere manier is gaan schrijven. In haar romans werkte ze met mengvormen van poëzie en proza. In haar gedichten bewerkt ze staande uitdrukkingen op soortgelijke wijze als ze dat deed in haar romans. Alleen, door de dichtheid van poëzie is het effect van die taalbewerkingen anders. En een lyrisch opbouw en poëtische herhalingstechnieken hebben alleen al door de extra ruimte die een roman biedt, daarin een andere werking dan in het korte bestek van een gedicht.
    Hoe zij zoekt is Van Marissings vierde bundel. De titel laat al doorschemeren dat zij trouw is aan haar houding. Hij geeft ook aan dat haar poëzie op sommige momenten demonstratief van karakter is. Niet allereerst wat, maar hoe gezocht wordt, staat centraal. Zij, als we de zij uit de titel gemakshalve met de dichter gelijkstellen, zoekt door deze gedichten te schrijven. Daarna komt wat gezocht wordt vanzelf aan de orde. Wat zij zoekt, zijn manieren om te ontsnappen aan de evidentie. Het schrijven van poëzie is zo'n manier, dus wàt zij zoekt ìs hòe zij zoekt. Niet voor niets is 'cirkels' een van de themawoorden in deze bundel.
    Het gedicht 'poëzie' begint met de regels: 'wat schrijft de hand die slaapt (wandelt / of drijft?) en tussen regels tast (..)'. Poëzie schrijf je met een slapende hand, zal het antwoord zijn. Het is een adequaat beeld. De gedichten komen voort uit de duistere wereld van het onbewuste, uit de slaap. Maar als niet jij, maar alleen je hand slaapt, ben je je van de aanwezigheid van die schrijvende hand pijnlijk bewust. Er stevig op leunen is net zomin moge­lijk, als in je vertrouwde handschrift schrijven. Met een slapende hand schrijven is je er pijnlijk van bewust zijn, dat je je met wat je schrijft van jezelf verwijdert.

Plaatsbepaling in de vervreemding, zo zou je de poëzie van Lidy van Marissing kunnen omschrijven. Anders uitgedrukt, haar poëzie is een poging om aan de gevangenis van de taal te ontsnappen met de middelen van de taal. Ze vergelijkt de mens in het volgende fragment met twee door hem gevangen dieren:

    ( ..) een vis

    in een badkuip trekt baantjes
    met afgedwongen regelmaat, de jakhals
    gekooid loopt in een vierkant rond, keer
    op keer op keer op keer, zo hevig

    ingekaderd werkt een mens
    agenda's af, gestroomlijnd, zelf
    absurd programma, in scheuten gedroomd
    het hoofd een plooi, het pad
    tussen tafel en bed, stoel en deur ingeslepen
    lijnen jarenlang over de vloer, takken-
    knoop, vastgezet in eigen haken en ogen